Stadsweetje #17: De stadsmuur als firewall

Langs de St. Annastraat, tussen de Kamp en de Flint, staat een stukje stadsmuur, gerestaureerd en wel. Bijzonder, want de gemeente sloopte in de 19e eeuw vrijwel de hele omwalling en bleven monumenten zoals de Koppelpoort en Monnickendam maar ternauwernood gespaard. Waarom staat dit er dan nog wel?

VOORRAADSCHUUR – Amersfoort legde twee keer een stadsmuur aan. Eén keer rond 1300, nadat Amersfoort stadsrechten had verkregen van de bisschop van Utrecht. Dat gaf de stad het recht om zichzelf te verdedigen en een stadsmuur aan te leggen.

Niet veel later voelde men de noodzaak de stad uit te breiden. Er kwam rond 1450 een nieuwe stadsmuur waardoor de stad drie keer zo groot werd. Men sloopte de eerste stadsmuur en op de fundamenten daarvan verrezen de schilderachtige Muurhuizen.

Met de nieuwe stadsmuur stelde men vooral de voedselvoorziening veilig. Want wat heb je aan een stadsmuur als er bij een belegering al snel niets meer te eten is? Door de nieuwe muur kwamen veel boerderijen binnen de stad te liggen, vooral tussen de Kamp en de Koppelpoort. Zo werd dit de voorraadschuur van de stad.

BRANDGEVAAR – Dat gaf ook problemen. Er stonden vaak hooibergen bij de stadsboerderijen in de buurt van de Kamp. Brandgevaarlijk, met al die houten huizen in de buurt. Na alweer een stadsbrand in 1657 kwam er een verbod. Men moest de hooibergen aan de andere kant van de stadsmuur plaatsen, bij de buitengracht. Er werd een apart poortje toegevoegd, de Coninckspoort, zodat de boeren makkelijk bij het hooi konden.

Langzaamaan werd duidelijk dat de stadsmuren niet op konden tegen het steeds sterkere geschut. Ook een aarden wal aan de binnenkant van de stadsmuur voor extra stevigheid – nog goed te zien in de St. Annastraat – hielp niet. Ze hadden geen functie meer, dus men besloot de stadsmuren en poorten af te breken.

FIREWALL – Helemaal? Toch niet. Want die hooibergen stonden daar nog steeds. Dit werd de redding van het stukje stadsmuur op deze plek. Niet omwille van de stadsverdediging dus, maar door de functie als firewall, tot pakweg 1935. Ook daarna bleef dit staan, want men onderkende inmiddels de monumentale waarde ervan. Bij de Stier staat nog een ander stukje stadsmuur, zij het gereconstrueerd.

Er zijn nog steeds stadsboerderijen te herkennen in dit deel van de stad. Mooi voorbeeld is het pand van restaurant Humphrey’s in de Bloemendalsestraat. Rond 1970 bracht boer Eibergen zelfs nog dagelijks zijn koeien van deze straat naar de weilanden buiten de stad, om ze ’s avonds weer naar de stal te brengen.