Stadsweetje #26: De stadhuizen van Amersfoort
De bouw van het ‘Huis voor de Stad’ is in volle gang: het vierde stadhuis van Amersfoort. Welke hebben we dan al gehad?
STADSRECHTEN – Ooit stond er een bisschoppelijke hofstede op de Hof, waar de Heren van Amersfoort zetelden. Die behartigden de zaken van de bisschop die landheer was van de kleine nederzetting. De naastliggende kapel zou uitgroeien tot de huidige St. Joriskerk. Na de verlening van stadsrechten in 1259 bouwde Amersfoort zijn eerste stadhuis. Krommestraat 70 zou volgens sommigen het eerste stadhuis zijn geweest, maar daar is geen bewijs voor.
STADHUIS OP DE HOF – Het kwam op de Hof. Het bestond uit een vierkant, torenachtig gebouw. In 1536 kwam rechts ervan een gebouw voor de rechtspraak. Schout en schepenen spraken vanaf het balkon de vonnissen uit. De bestuurders konden – ongezien – de terechtstelling van misdadigers volgen. Rond 1630 kwam er rechts nog een extra pand bij.
Begin 19e eeuw – in de ‘arme’ Franse tijd – was het gebouw zo vervallen dat het verkocht werd aan een ijzerhandelaar voor het luttele bedrag van 3.725 gulden. De sloop volgde in 1824. Het stadhuis stond op de plek waar nu bomen staan. Het straatje erachter heet nog steeds ‘Achter het Oude Stadhuis’.
HERENHUIS – Vanaf 1818 werd het voormalige fraaie natuurstenen woonhuis van tabakshandelaar Abraham Cohen – Westsingel 43 – het tweede stadhuis van de stad. Het Huis met de paarse ruitjes van de vader van Abraham bleek te duur. Maar het werd gaandeweg de 20ste eeuw te krap.
In 1975 werd na jarenlange plannenmakerij het huidige stadhuis opgeleverd, naar een ontwerp van architect Van Kranendonk. Het gebouw in donkerbruin baksteen doet denken aan de stadsmuur die hier ooit heeft gestaan. Aan de binnenzijde – bij de fietsenstalling – beoogde de architect een intiem stadsplein te creëren.
TROUWZAAL – Maar de moderne trouwzaal in het gebouw sprak trouwlustigen niet aan. Velen weken uit naar intiemere locaties buiten de stad. Daarom kreeg het meer romantische oude stadhuis opnieuw een representatieve functie, met twee fraaie trouwzalen.
Ondertussen werd Amersfoort ‘Groeistad.’ Daarom kwam in de jaren ’90 uitbreiding van het stadhuis, door architect Pi de Bruijn. De uitbreiding met zijn modernistische, gladde stenen contrasteert nogal met het meer traditionele, oudere gebouw.
TRAPEZIUM – Nu gaat het stadsbestuur opnieuw verkassen, en wel naar de Trapeziumlocatie vlakbij het NS station en Eemplein. Het stadhuis is weer te klein, en isolatie en renovatie te kostbaar, onder meer vanwege asbest. De kleine nederzetting is een grote stad geworden.
Foto: Collectie Flehite. Joost Cornelisz. Droochsloot. Hof met Oude Stadhuis, 1631.
