Stadsweetje #7: Everard Meyster en de Amersfoortse Kei
Iedereen kent hem wel: de Amersfoortse Kei op de hoek van de Arnhemsestraat en Stadsring. Amersfoort dankt aan dit fenomeen de bijnaam ‘Keistad’.
Het spectaculaire verhaal van deze zwerfkei uit de IJstijd begint in 1661, toen een jonkheer genaamd Everard Meyster een weddenschap aanging met zijn vrienden. Meyster was een wat excentrieke en vindingrijke jonkheer die daarom wel ‘dolle jonker’ werd genoemd. Hij woonde op landgoed Nimmerdor. Bovendien was hij wel ‘in’ voor een geintje, want hij had niet veel te doen. In deze gereformeerde tijd was hij als katholiek uitgesloten van openbare functies, zoals in het stadsbestuur.
De jonker wedde voor 3.000 gulden dat hij de Amersfoorters zo ver zou krijgen, dat zij ‘een grooten keeselsteen’ – van maar liefst 7.157 kilo – de stad in zouden trekken. Die kei lag al sinds mensenheugenis bij de Stompert, bij Soesterberg, zo’n zes kilometer van Amersfoort. Het lukte hem om zo’n 400 Amersfoorters bij elkaar te krijgen, onder de belofte van veel bier en krakelingen. Zij wisten op 7 juni 1661 dit gevaarte met een slee via de Utrechtsepoort feestelijk de stad binnen te slepen. Niet vlekkeloos, want een sleper verloor zijn beide benen toen hij onder de kei terecht kwam. Bovendien werd bij het binnentrekken van de kei de stadspoort beschadigd.
Gaandeweg ging men zich schamen over deze ‘nutteloze actie’ en de ‘keientrekkers’ werden overal belachelijk gemaakt. Wat een huzarenstukje had moeten worden, wilde men maar liever snel vergeten. Daarom werd de kei rond 1672 op de Varkensmarkt begraven. Meyster nam ondertussen de benen naar Utrecht, toen uitkwam dat het allemaal om een grote grap ging. Hij had ook een gedicht geschreven dat niet bij iedereen in goede aarde viel: ‘De wereld is een key vol gecken, die aen haer eygen dwaesheid trecken.’
Veel later ging de Oudheidkundige Vereniging Flehite op zoek naar de kei. Een zekere Hendrik de Goede – bijgenaamd ‘Spekkie’ – vond hem in 1903 terug, onder de uitroep: ‘Doar is tie!’ De steen werd uitgegraven en kwam uiteindelijk in 1954 op zijn huidige plaats terecht.
De Amersfoorters waren inmiddels trots geworden op hun zwerfkei en hun geuzennaam van ‘keientrekkers’. Dat werd vanaf 1971 tot 1990 gevierd met de jaarlijkse Keistadfeesten. Veel steden en landen deden Amersfoort een reeks van stenen cadeau, die nog steeds te bewonderen zijn in het Plantsoen aan de Ringweg.
Mooi is dat de Keistadfeesten in 2024 in het laatste weekend van augustus herleven.
